دردسر جدید ترامپ؛ هک وب سایت کاخ سفید حین مراسم تحلیف
هکرها قبل از شروع به کار دولت ترامپ اقدام به سرقت و گردآوری داده‌های دولتی مربوط به مسائل آب‌وهوایی کرده و آنها را در سرورهای اروپایی ذخیره کردند.
گویا آی تی – در حالی که دونالد ترامپ به فکر مراسم یاد کردن قسم در کاخ سفید به عنوان رئیس جمهور جدید امریکا بود، گروهی متشکل از ۶۰ برنامه‌نویس و دانشمندان در ساختمان دپارتمان مطالعات اطلاعات در دانشگاه کالیفرنیا، لس‌آنجلس به دور یکدیگر جمع شده و مشغول جمع‌آوری گسترده و بی‌وقفه اطلاعات دولتی بودند.
اما اهداف اصلی این گروه چه کسانی بودند؟
۱) وب‌سایت‌هایی مربوط به طرح‌ها و ابتکارات حوزه‌ی انرژی خورشیدی وزارت انرژی امریکا
۲) مجموعه داده‌های دفتر مدیریت اطلاعات انرژی امریکا که سوخت‌های فسیلی را با منابع انرژی تجدیدپذیر مقایسه می‌کرد
۳) اطلاعات سلول‌های سوختی متعلق به آزمایشگاه‌های ملی انرژی‌های تجدیدپذیر
سه مورد فوق اهداف اصلی این گروه از میان صدها هدف کوچک‌تر و کم اهمیت‌تر است. بسیاری از برنامه‌نویسانی که در دانشگاه کالیفرنیا حضور پیدا کردند، در قالب مشاور فناوری اطلاعات در شرکت‌ها و نهادهای مختلفی مشغول به کار بوده و یا در قالب مدیران داده با شرکت‌های نوپا همکاری می‌کنند؛ سایر حاضران در این گردهمایی، دانشجویان دوره‌‌های مختلف علوم کامپیوتر بودند. از دانشمندان حاضر در این رویداد هم می‌توان به متخصصان بوم‌شناسی، مدیران آزمایشگاه‌ها، اقیانوس‌شناسان و … که از تمام نقاط کالیفرنیای جنوبی در این جمع حاضر شده بودند، اشاره کرد. تشکیل چنین گروه‌های مختلطی از علاقه‌مندان به داده که در چنین پروژه‌هایی در دانشگاه‌های مختلف امریکا دوشادوش یکدیگر قرار می‌گیرند تبدیل به روندی عادی شده است: نشست‌های داوطلبانه ”نجات اطلاعات“ در تورنتو، فیلادفیا، شیکاگو، ایندیاناپولیس و میشیگان در چند هفته‌ی گذشته موفق به گردآوری صدها هزار صفحات از مطالب وب‌سایت‌های مهم دولتی از جمله EPA.gov، NASA.gov، DOE.gov و Whitehouse.gov و آپلود آنها در آدرس archive.org شده‌اند. یکی دیگر از گردهمایی‌های مهم برای این کار در اوایل ماه فوریه در دانشگاه نیویورک برگزار خواهد شد.
در این نشست‌های هکرها، کتابدارها، دانشمندان و فعالان حوزه‌ی آرشیو اطلاعات تمام توان خود را به کار گرفتند تا قبل از روی کار آمدن ترامپ، حجم قابل توجهی از اطلاعات دولتی مرتبط با آب‌وهوا و حوزه‌ی محیط زیست را از وب‌سایت‌های دولتی ذخیره نمایند. اما ناگهان دقیقا در ظهر روز جمعه یعنی دقیقا همزمان با سوگند یاد کردن ترامپ و همزمان با شروع به کار گروهی که برای همین منظور در دانشگاه کالیفرنیا حاضر شده بودند، نگرانی‌های آنها رفته‌رفته به واقعیت تبدیل شد: صفحات مربوط به تغییرات آب‌وهوایی در وب‌سایت whitehouse.org ناپدید شدند. حذف پاره‌ای از صفحات مربوط به دولت قبلی توسط کابینه‌ی جدید امری معمول و پذیرفته شده است اما پاک‌سازی یکباره تمام داده‌های مربوط به تغییرات آب‌وهوایی نشان از رویکرد دولت ترامپ در قبال علوم مرتبط با تغییرات آب‌وهوایی است.
لائوری آلن، دستیار مدیر مسئول بخش دیجیتال کتابخانه‌های دانشگاه پنسیلوانیا و مدیر فنی نشست نجات داده‌ها در مورد این اتفاق توضیح می‌دهد: ”همه‌ی ناگهان شوکه شدیم. در طول ۴ روز گذشته تقریبا ۲۲ ساعت از کل روز فعالیت می‌کردم چون از قبل خبر داشتیم این تغییرات، یعنی حذف اطلاعات، دیر یا زود رخ خواهند داد.“
بثنی ویگین، مدیر برنامه کارهای انسان‌شناسی محیطی در دانشگاه پنسلوانیا و یکی از اعضای کلیدی برگزاری نشست نجات داده‌ها هم می‌گوید:”ای کاش خواب بودم و همه‌ی این اتفاقات واقعیت نداشتند. اما این دقیقا همان چیزی بود که من و سایر همکارانم پیش‌بینی می‌کردیم و خود را برای آن هم آمده کرده بودیم.“
در طی ۱۰۰ روز اول فعالیت کابینه‌ی جدید، یک تیم داوطلب از برنامه‌نویسان وب‌سایت‌های دولتی را اسکن کرده و اطلاعات آنها را برای اطلاع از تغییرات انجام شده، با نگارش‌های آرشیو شده‌ی قبل از روی کار آمدن ترامپ مقایسه خواهند کرد. ویگین: ”در صورت اعمال تغییرات، موارد پیدا شده را حتما به مردم اطلاع‌رسانی خواهیم کرد. امیدواریم بتوانیم برای اطلاع‌رسانی این تغییرات یک خبرنامه‌ی هفتگی راه‌اندازی نماییم.“
اگر چه ویگین و آلن معتقدند تغییرات انجام شده در وب‌سایت Whitehouse.gov شرم‌آور و مایه تاسف است اما به این نکته هم اشاره می‌کنند که دستکاری‌های مذکور در برابر فاجعه‌های بعدی اصلا به چشم نخواهند آمد: حذف مجموعه داده‌های عظیم دولتی مربوط به تغییرات آب‌وهوایی و سلامت محیطی که دانشمندان برای انجام پژوهش‌ها، از آنها استفاده می‌کنند. برای مثال، سازمان حفاظت محیط زیست امریکا پایگاه داده‌ی عظیم در مورد اطلاعات مانیتورینگ کیفیت هوا دارد که احتمالا هدف حمله‌ی وزیر منصوب شده از سوی ترامپ برای این سازمان یعنی اسکات پروییت، قرار خواهد گرفت. اسکات پروییت سابقه‌ای طولانی در شکایت از سازمان حفاظت از محیط زیست امریکا برای حذف مقررات سخت‌گیرانه‌ی مبارزه با آلودگی هوا دارد.
اینجاست که ارزش هکاتون‌های نجات اطلاعات ثابت می‌شود: برنامه‌نویسان داوطلب در هر گردهمایی، اقدام به نوشتن اسکریپت‌های خاص برای جمع‌آوری مجموعه داده‌های دولتی پیچیده‌ی بیشتری می‌کنند؛ سپس این اسکریپت‌ها را با یکدیگر به اشتراک می‌گذارند. ایرنه پاسکوته، یکی از دست‌اندرکاران برگزاری گردهمایی دانشگاه کالیفرنیا: ”این نشست‌ها به یکدیگر وابسته‌اند. شرکت‌کنندگان ممکن است از ابزارهایی استفاده کنند که در یک گردهمایی دیگر ساخته شده‌اند.“
مجموعه‌های عظیمی از داده‌ها در حال سازماندهی و آپلود روی آدرس datarefuge.org هستند؛ وب‌سایتی که مبتنی بر نرم‌افزار متن‌باز داده‌های سازمانی یعنی Ckan، طراحی شده و برای سازگاری با نیازهای این گروه‌ها، بهنیه‌سازی شده است. تمام هکاتون‌های مختلف نجات داده، برای ذخیره‌سازی داده‌ها از این وب‌سایت استفاده می‌کنند و مسئولان امیدوارند این وب‌سایت تبدیل به مخزن اطلاعاتی جایگزین برای اطلاعات دولتی قبل از روی کار آمدن ترامپ باشد.
به لطف همکاری‌های مایکل ریدیک، مدیر عامل شرکت کانادایی Page Freezer که در زمینه‌ی آرشیو اطلاعات فعالیت میکند، یک نسخه از این اطلاعات در خارج از امریکا هم نگهداری خواهند شد.
شب قبل از برگزاری مراسم تحلیف ترامپ، ریدیک در حال مطالعه‌ی مطلبی در مورد نشست نجات داده‌ها در دانشگاه کالیفرنیاست و با خود فکر میکند که ضرری ندارد اگر اطلاعات این گردهمایی‌ها را در مکانی دیگر هم نگهداری کرد و البته برای این کار محل ویژه‌ای هم در نظر گرفته بود. شرکت وی به سایر شرکت‌های خصوصی و یا سازمان‌ها و نهادهای دولتی که علاقه‌مندند نسخه‌ای از صفحات وب‌سایت‌شان به صورت روزانه آرشیو شود، خدمات متنوعی ارائه میکند. یکی از خدمات ارائه شده امکان ذخیره‌سازی آرشیو در سرورهای اروپاست.
اظهارات ریدیک: ”ما یک سیستم ابری ذخیره‌سازی آرشیو اطلاعات ایجاد کرده‌ایم که از وب‌سایت‌های مشخص شده نسخه‌ی پشتیبان تهیه میکند؛ هدف از انجام این کار رعایت مقررات دولتی یا محافظت از اطلاعات و استفاده از آنها در مراجع قانونی است. با خودم گفتم چه خوب! ما زیرساخت کامل برای انجام این کار را در اختیار داریم!“ بعد از این ریدیک با ویگین که گردهمایی فیلادفیا را ترتیب داده بود، تماس گرفته و پیشنهاد ارائه رایگان خدمات را به وی می‌دهد. ”من به ویگین گفتم ما عهده‌دار آرشیو این داده‌ها خواهیم شد و در زمان مناسب هم راهی برای عرضه آنها به عموم مردم پیدا خواهیم کرد.“
ویگین، مایکل ریدیک را به اعضای گروه ابتکاری داده‌های محیطی دولتی معرفی میکند؛ این گروه در زمینه‌ی پیگیری تغییرات دسترسی به داده‌هایی که برای تحقیقات علمی مورد استفاده قرار می‌گیرند، فعالیت میکند. گروه مذکور اقدام به ارسال سی‌هزار صفحه‌ی اینترنتی از اطلاعات دولتی و آدرس دامین ۱۵۰ وب‌سایت که خطر حمله‌ی کابینه‌ی جدید به آنها وجود دارد یا ارزش علمی بسیار زیادی برای پژوهشگران دارند، برای شرکت ریدیک کرد.
فردای این روز و اندک زمانی بعد از شروع کار ریاست ترامپ، تیم ریدیک کار را تمام کرده بود. ریدیک: ”ما بخش عظیمی از اطلاعات را ذخیره کرده بودیم. احتمالا طی یک یا دو روز آینده، داده‌های تمام آدرس‌هایی که در لیست قرار داشتند را جمع‌آوری خواهیم کرد.“
از این جا به بعد شرکت ریدیک از خزنده‌های وب برای اسکن هفتگی این صفحات استفاده میکند. نرم‌افزار اختصاصی Page Freezer در صورت بروز هر گونه تغییری در این صفحات، تیم شرکت را مطلع خواهد کرد. ریدیک در زمینه‌ی عملکرد سرویس این طور توضیح می‌دهد: ”ما ابزارهای بسیار پیشرفته و جالبی برای برجسته کردن تغییرات در اختیار داریم و می‌توانیم دقیقا متوجه شویم، مسئولان یک وب‌سایت چگونه صفحات را تغییر داده یا حذف کرده‌‌اند. بنابراین اگر کابینه‌ی ترامپ برای مثال یک صفحه از وب‌سایت سازمان حفاظت از محیط زیست امریکا را تغییر دهد، سرویس Page Freezer سریعا متوجه این مساله خواهد شد.
Page Freezer دارای ۳ پایگاه داده است که به ترتیب در امریکا، اروپا و کانادا قرار گرفته‌اند؛ اطلاعات دولتی امریکا در سرورهای اروپایی شرکت ریدیک ذخیره خواهند شد. در حال حاضر این سرورها در مقایسه با دو پایگاه داده‌ی دیگر، ظرفیت خالی بیشتری در اختیار دارند. البته این کار مزیت بسیار مهم دیگری هم دارد؛ این اطلاعات از دسترس دولت امریکا خارج خواهند شد: در سال ۲۰۱۶ یکی از دادگاهای امریکایی طی حکمی اعلام کرد که مایکروسافت مجبور نیست ایمیل‌های کاربرانش که در سرورهای شهر دوبلین ایرلند نگهداری می‌شوند را در اختیار وزارت دادگستری امریکا قرار دهد (مقامات ایرلندی با این کار مخالفت کرده و دادگاه امریکایی هم چاره‌ای جز قبول این مساله نداشت). خلاصه این که نگهداری یک کپی از این مجموعه داده‌های کلیدی علمی در اروپا، کار دولت امریکا برای خلاص شدن از شر آنها را تقریبا غیرممکن میکند.
بریت پاریس، دانشجوی دوره‌ی دکترا در دانشگاه کالیفرنیا و از اعضای اصلی برگزارکننده‌ی نشست دانشگاه معتقد است که با رواج هر چه بیشتر گردهمایی‌های ”نجات داده“ در سراسر امریکا، کار حفظ این اطلاعات بیش از پیش آسان‌تر شده است. استراتژی‌ها برای چرخه‌ی کاری و بهترین روش‌های جمع‌آوری داده‌ها در اختیار افراد درگیر در این پروژه‌ها گذاشته می‌شود. ”حس می‌کنم حامیان بسیار زیادی داریم و عضوی از یک شبکه‌ی گسترده‌تر هستیم. این احساس که با گروهی از متخصصان در حال پیشبرد پروژه‌ای عظیم هستیم، ما را هیجان‌زده میکند.“